سنگ های کوارتزی چیست؟

کوارتز، سنگی آذرین

زمین همواره سرشار از ثمره است. یکی از این ثمره ها کانی ها هستند. کانی ها درون سنگ ها، روی پوسته و در گوشته زمین قرار دارند. سنگ ها انواع مختلفی دارند که یکی از انواع آن‌ها کوارتز می‌باشد.

کوارتز چیست؟

با توجه به شناسایی تاریخی نحوه تشکیل زمین و پوسته آن، شواهد نشان می‌دهد کوارتزها سنگ های آذرینی هستند که به صورت درونی یا بیرونی در زمین جای گرفته‌اند.
سنگ‌های درونی از مواد مذاب درون زمین توسط آتشفشان به گوشته رسیده اند. همچنین سنگ‌های بیرونی از فضا به زمین برخورد کرده و روی پوسته زمین گسترده شده‌اند. به طور کلی سنگ های آذرین پس از خارج شدن از زمین به صورت ماگما دیده می‌شوند.
کوارتز دارای دو بخش زیر است:
1.    شن کوارتز
2.    سنگ کوارتز

شن کوارتز

کوارتز خالص دارای درصد بالایی از سیلیس (sio2) است. شن کوارتز، دانه های ریزی هستند که تشکیل کریستال نداده و به هم متصل نشده‌اند. از آنجایی که همه مواد تمایل به برگشت به حالت اولیه را دارند، انسان از هزاران سال پیش این راز را کشف کرده و از آن در تولید فولادهای متنوع مانند طلا نقره و ... استفاده کرده است؛ از همین رو متوجه ذوب شن و ماده سیلس شده و از آن در تولید محصولات مختلفی استفاده کرده اند. 

شیشه محصولی از شن کوارتز
با ایجاد شرایط اولیه در کوره ها با دمای 1200 درجه سانتیگراد، شن های کوارتزی را ذوب می‌کنند و با ترکیب مواد دیگر مانند آهک و گچ، مقاومت و استحکام را بالا برده و شکل می‌دهند در حقیقت کوارتز ها، ماده اولیه شیشه هستند. سال‌هاست از این شن ها که به وفور در سطح زمین یافت می‌شود، در تولید انواع شیشه استفاده می‌کنند.

بیشتر سنگ های کوارتزی قابل استفاده بر روی انگشتر نقره می‌باشند زیرا هم استحکام لازم را داشته و هم زیبایی آنها به گونه ای است که نظر علاقه مندان انگشتر را جلب می‌کنند. و اما سوالی که به وجود می‌آید این است که به چه سنگ هایی سنگ کوارتزی گفته می‌شود؟! ...

سنگ کوارتزی چیست؟

اگر کوارتز در حالت ماگما به سطح زمین نرسد و در معرض اکسیژن نباشد، در حفره ها و شیار سنگ ها جایی می‌گیرند که در اثر حرارت درونی و بالای  فشار زمین و نیروی جاذبه دچار دگردیسی‌ درونی می‌شوند؛ این محلول مذاب در زمان از دست دادن حرارت، کریستاله شده و تبدیل به سنگی فشرده و منسجم خواهد شد. سنگ های کوارتز دارای بلور کریستال خشن و یا به صورت جامد نرم هستند.

سنگ های کوارتز با چه عناصری ترکیب می‌شوند؟ 
زمین سرشار از عناصر گوناگون است. برخی از این عناصر در سطح زمین هستند که دارای خواص شیمیایی مختلف می‌باشند. در حقیقت ترکیب سیلیس مذاب (داغ)، با این عناصر، باعث تنوع رنگی این سنگ شده است. این عناصر شامل موارد زیر می‌باشد:
1)    آلومینیوم
2)    منیزیم
3)    آهک
4)     سولفات و نیکل
5)    منگنز
6)    آهن
سپس با توجه به درجه هوای منطقه و فشار زمین سرد و منسجم شده و تشکیل کریستال می‌دهند.
بلورهای تمام سیلیکات‌های ورقه‌ ای، گاهی به صورت خالص و گاهی با چندین عنصر ترکیبی وجود دارند. این موضوع علاوه بر ترکیبات رنگی جذاب باعث ایجاد اشکال هندسی خاصی نیز شده است.
 همچنین سیلیس یا سیلکات طبیعی موجود در این سنگ ها، دلیل درخشندگی و شفافیت آنها می‌باشند. به همین دلیل زودتر از شن های کوارتز توجه انسان را به خود جلب کرده و به عنوان سنگ های زینتی مورد استفاده قرار گرفته‌ است.

انواع سنگ های قیمتی کوارتز

از آنجایی که زمانی کره زمین، محیطی داغ و پر از آتشفشان بوده است، سنگ های کوارتزی تمام سطح زمین را پوشانده اند. و انواع آن ها با توجه به نوع خاک و آب و هوای منطقه متفاوت خواهد بود.
 

اکنون متوجه شدیم در تمامی‌ سنگ های کوارتزی ماده اولیه شیشه به نام سیلیس موجود است که به صورت طبیعی شکل گرفته اند. انواع سنگ های قیمتی که از خانواده کوارتز هستند شامل موارد زیر می‌شوند:

عقیق

عقیق از نوع جامد نرم است که گاهی به شکل خالص و گاهی به صورت ترکیبی با نوارهای منحنی دار یا دایره ای شکل می‌باشد. انواع سنگ عقیق، در بیشتر مناطق جغرافیای دارای کوارتز می‌باشند و شفافیت آن ها هم به همین خاطر است. هر چند مقدار رنگ و شفافیت کوارتز درون آنها متفاوت می‌باشد. اما بعضی این عقیق ها را آبدار می‌نامند. عقیق رنگ های متفاوتی دارد و به این دلیل، انگشتر عقیق را می‌توان در رنگ هایی نظیر: سرخ، بنفش، نارنجی، سبز، زرد، قهوه ای و مشکی مشاهده کرد.

 کوارتز

ینکلوژن‌ها یا فیبرهای ریز میکروسکوپی هستند که با سیلیس مذاب محلول شده و تشکیل رنگ صورتی را می‌دهند.

سیترین

این سنگ به نگین زرد شفاف مشهور است. مقدار سیلیس آن به نسبت بالاتر است و رنگ آن هم به دلیل وجود مقدار کم آهن و عدم وجود عناصر دیگر می‌باشد. نام سیترین به معنای لیمو است که ریشه فرانسوی دارد. 
سیترین اصل شفاف و بسیار کمیاب است که در ایران به ندرت در مناطق کرمان، مازندران و قم یافت می‌شود و در حال حاضر معادن کشف شده آن در اسپانیا و آمریکا می‌باشد. به همین دلیل نوعی سنگ قیمتی محسوب می‌شود.
اکثر سیترین‌های شفاف موجود در بازار، در حقیقت کوارتز دودی یا آمیتیست بهسازی شده هستند که بیشتر آنها برای رکاب های انگشتر زنانه استفاده می‌شوند.

آماتیست

وفور آماتیست بسیار بیشتر از سیترین است که می‌توان با حرارت دادن، رنگ آن را تغییر داد. رنگ آماتیست در اصل زرد بوده که دلیل آن، موجود بودن مقادیری کمی از آهن می‌باشد. اما این رنگ فقط در قسمتی از مرکز حفره های آمتیست یافت می‌شود و بلورهایی که دورتر از مرکز هستند توسط اشعه‌های گاما به رنگ بنفش در می‌آیند. به همین دلیل با تغییر حرارت، آماتیست را می‌توان در رنگ زرد مانند سیترین مشاهده کرد.
این سنگ را در سال 1970 در روسیه با شبیه سازی حالت اولیه و ترکیب آلومینیوم ومنیزیم به صورت صنعتی در آزمایشگاه ساختند، که بسیار شبیه نمونه های خالص و طبیعی آن است و تشخیص آن بسیار سخت می‌باشد.
معادن سنگ آماتیست در اکثر نقاط جهان وجود دارد اما بزرگترین بازالت ها یا سنگ های آتشفشانی که در حفره‌های آن‌ آماتیست های زرد، جای دارد در برزیل یافت شده است. برخی از این سنگ ها به اندازه قد انسان ها بوده اند!

اوپال

نوع دیگر سنگ کوارتز اوپال می‌باشد. به صورت علمی‌‌، این سنگ را از خانواده سنگ عقیق می‌دانند؛ اما ظاهر آن با بقیه سنگ های عقیق متفاوت است به این دلیل که از ترکیب‌های رنگی بسیاری برخوردار است و درون آن، کره‌هایی وجود دارد که باعث انکسار نور می‌شود و برعکس سنگ های عقیق، هرچه تنوع رنگی آن بیشتر باشد قیمتی تر خواهد ‌بود. این سنگ بیشتر در قاره استرالیا یافت می‌شود.
 

یشم

برخلاف نامش در جهان با رنگ سرخ شناخته می‌شود، اما معادن رنگ سبز آن در خاورمیانه موجود بوده به همین دلیل نام آن را از روی گیاهی به همین نام گذاشته اند. این سنگ سیلیسی به دلیل وجود منگنز، اغلب به رنگ سبز بوده و گاهی نیز با رگه هایی همراه است اما رنگ آبی آن هم یافت می‌شود که البته بسیار کمیاب است. در بقیه موارد هم به رنگ سرخ است که به دلیل غالب شدن آهن نسبت به منگنز می‌باشد و به آن جاسپر می‌گویند.
 در واقع سنگ یشم، در مناطقی که بیشتر جلگه ای هستند به رنگ سبز و در مناطقی که کوهستانی است، در رنگ‌های متمایل به سرخ یافت می‌شود.

جالب است بدانید:
منگنز همان عنصر خاک است که فعالیت فتوسنتز را تکمیل و باعث رنگ سبز گیاهان می‌شود.

سنگ های کوارتزی فروشگاه شوشتری، شامل انواع عقیق، یشم، اوپال و سیترین می‌باشد. شما می‌توانید با جستجوی سنگ مد نظر خود در این سایت، انگشتر های نقره که توسط هنرمندان نقره ساز مطرح کشور ساخته شده اند را مشاهده کنید.