فلز یا آلیاژی با نام علمی فدیوم وجود ندارد! نام فدیوم در زبان لاتین، مربوط به قرص ضد سرگیجه می‌باشد. اما این اصطلاح را ایرانیان، برای ترکیب دو فلز نقره و پالادیوم استفاده می‌کنند. آلیاژ فدیوم، اولین بار توسط استاد محمد حسین جدی ساخته شده است.
خلاصه ای درباره استاد محمد حسین جدی
آقای محمد حسین جدی متولد 1306 در تبریز است. او یکی از سازندگان و طراحان مشهور رکاب نقره در ایران می‌باشد که فعالیت خود را از زمان جنگ جهانی دوم آغاز کرد. ایشان تمام مراحل نقره را بعد از استخراج از ذوب تا ترکیب و شکل دهی، با ذوق و سلیقه و دانش خود انجام می‌داد.
از آنجایی که استفاده از طلا و حتی ترکیب آن در انگشتر نقره برای مردان مسلمان جایز نیست؛ ایشان برای درخشندگی و استحکام بیشتر و همزمان با آن، در نظر داشتنِ اینکه محصول قابلیت برش و حکاکی داشته باشد، فلزات مختلفی را با نقره ترکیب می‌کردند تا آلیاژ بهتری بدست آورند.
سرانجام ترکیبی را با پالادیوم ساختند که بسیار کاربردی و قابل اجرا برای سازندگان رکاب های انگشتر نقره شد و نام آن را فدیوم نهادند. (با توجه به صحبت های پسر ایشان، دلیل این نامگذاری ترکیب حرف اول فارسی (ف) و آخر کلمه فلز پالادیوم می باشد).
روش شناخت رکاب استاد جدی با فدیوم
پس از اینکه این آلیاژ ساخته شد، ایشان مُهری با نام« F »برای نشان رکاب انگشترهای خود تهیه کردند که پس از ایشان هم انگشتر سازان در ایران، دیگر از این روش به عنوان نشان انگشترهای فدیوم استفاده کردند.
نوع نشان استاد جدی به صورت ساده و عمیق در داخل انگشتر می‌باشد که پس از مهاجرت به تهران، با دایره ای گرد، دور حرف F و با نام جدی تهران ارائه شد. با این حال راه تشخیص رکاب های اصلی استاد جدی، تنها توسط افراد متخصص در این زمینه امکان پذیر می‌باشد.
پالادیوم موجود در فدیوم چیست؟
پالادیوم، یکی از عناصر فلزی قابل ذوب و ترکیب با فلزات مختلف از جمله نقره است. نام علمی این عنصر Pd (Palladium) بوده که هم خانواده پلاتین می‌باشد.
ذخایر سنگ پالادیوم، بسیار اندک و کمیاب است. به همین دلیل از فلزات بسیار گرانبها محسوب می‌شود که غالباً قیمت آن بیشتر از طلا است. نقره فلزی قابل ترکیب با بیشتر عناصر می‌باشد؛ به همین دلیل می‌توان آن را با فلزات گوناگونی ترکیب کرد.
چرا نقره را با فلز های دیگر ترکیب می‌کنند؟
همانطور که در مقاله ویژگی های فلز نقره گفته شد، نقره از طلا، مس، نیکل و... استخراج می‌شود و می‌تواند با این عناصر هم به راحتی ترکیب شود.
برخلاف طلا که هرچه خالص تر باشد ارزشمند تر و مرغوب تر است، نقره در صورت ترکیب با فلزات دیگر، بهتر از نقره خالص است چرا که:
1. اگر نقره به صورت خالص استفاده شود، نرم و شکننده و قابل خش خواهد بود. حتی سکه های قدیمی نقره هم با ده درصد مس ترکیب می‌شدند و نقره آن 90 درصد یا اصطلاحاً نقره 900 بوده است.
2. ترکیب نقره با آلیاژ های دیگر، واکنش پذیری نقره را کاهش می‌دهد و مانع از سیاه شدن زود هنگام این فلز می‌شود.
دلایل سیاه شدن نقره
نقره قابلیت جذب عناصر هم خانواده خود را دارد. این فلز حتی عناصر موجود در هوا را نیز جذب می‌کند.
همچنین عناصر موجود روی پوست که از طریق تعریق از بدن خارج می‌شوند، توسط نقره جذب شده که این عناصر شامل منیزیم، نیکل، روی و... هستند که بعد از مدتی استفاده، رنگ این عناصر بر روی نقره به صورت مشکی دیده می شود.
فواید فدیوم
ترکیب عناصر مختلف با نقره، باعث تغییر رنگ نقره با توجه به رنگ عناصر ترکیب شده می‌شود. اما اگر نقره با عناصری همرنگ خود مانند پلاتین یا پالادیوم ترکیب شود، رنگ نقره درخشان تر و زیباتر می شود و حتی استحکام آن را افزایش می دهد. به همین دلیل، امروزه فدیوم در ایران بسیار مشهور شده است.
درصد ترکیب این عناصر با توجه به تجربه سازندگان نقره می‌باشد؛ به همین دلیل قانون مشخصی ندارد. اما عموماً کمتر از 20 درصد است.
نکات مهم در ترکیب پالادیوم با نقره
در ترکیب پالادیوم با نقره درصد آن بسیار مهم است؛ چرا که پالادیوم فلزی محکم‌تر از نقره است و اگر مقدار آن زیاد باشد، برش و ساخت انگشتر را دشوار می‌سازد.
اگر مقدار آن در انگشتر نقره کم باشد، به دلیل اینکه نقره فلزی نرم است، زود دچار خراش می شود. ترکیب این دو با نسبت متعادل، تناسبی را ایجاد می‌کند که هم شکل دادن و برش انگشتر فدیوم را راحت تر کرده هم به دلیل استقامت بالای پالادیوم، خش کمتری روی محصول در استفاده طولانی مدت ایجاد می‌کند.
با این حال کار کردن روی فدیوم از نقره معمولی دشوار تر است. به همین دلیل دستمزد آن نیز بیشتر می باشد.
شناسایی جواهرات ساخته شده با آلیاژ فدیوم
اگر می خواهید بدانید چگونه می توان فدیوم را از نقره معمولی تشخیص داد، باید به نکات زیر توجه کنید:
1. سازندگان فدیوم، حرف F انگلیسی را روی رکاب حک می‌کنند. با این روش می‌توان تشخیص داد که رکاب انگشتر، فدیوم می‌باشد.
2. نقره ای که با فدیوم ترکیب شده باشد، دیر تر سیاه می‌شود و در ساخت، نسبت به نقره معمولی سخت تر است.
3. قیمتی بودن انگشتر یکی دیگر از نشانه های انگشتر فدیوم است. زیرا پالادیوم فلزی بسیار ارزشمند و گرانبها می‌باشد. البته درست است که این موضوع صحت دارد اما خیلی قابل استناد نیست چرا که ممکن است کلاه برداران با قیمت هایی غیر واقعی و بسیار بالا، محصولات تقلبی خود را با نام فدیوم به فروش برسانند.
4. وجود عدد 925 و STERLING نشان دهنده این است که نقره بدون فلز پالادیوم است.
5. رنگ رکاب فدیوم، درخشان تر از نقره است و این نیز یکی از روش های تشخیص فدیوم می باشد.
حال که اطلاعات بیشتری در مورد فدیوم و انگشتر های آن کسب کردید، باید گفت که فروشگاه حجره شوشتری، با در نظر گرفتن سلیقه ها و نیاز های متفاوت خریداران، اقدام به تولید و فروش انگشتر هایی با رکاب فدیوم کرده است که نمونه های مختلف آن را می‌توانید در برخی از انگشتر های عقیق، انگشتر های توپاز و سایر محصولات این فروشگاه مشاهده کرده و در صورت پسندیدن، به راحتی از طریق سایت اقدام به خریداری آنها فرمائید.