نقره چیست و چه کاربردهایی دارد؟
انسان‌ها درطول تاریخ، همواره در حال کشف و استفاده از طبیعت بوده و هستند. طبیعتِ زمین، تنها مربوط به گیاهان و درختانی که بر روی آن قرار دارند نمی‌شود بلکه درون زمین، سرشار از معادنی است که طی میلیون‌ها سال، در فرایند‌های طبیعی و جغرافیایی ایجاد شده اند؛ به طوری که دیگر شبیه ماده اولیه نیستند.
نقره چگونه به وجود می‌آید؟
سنگ‌ها و کانی‌ها، یکی از انواع منابع زمین برای انسان ها می‌باشند که بیشتر آن ها از مرکز زمین در اثر سوختن و ذوب شدن به وجود می آیند. در نهایت با تولید گازهای درون زمین و فشار‌های موجود از آتشفشان‌ها، به صورت مذاب خارج می شوند. نقره نیز به همین صورت می باشد؛ ولی تنها تفاوت آن این است که قابلیت حل شدن با بقیه کانی ها و نمک های موجود در پوسته زمین را دارد.
مواد مذاب، توسط اکسیژنِ سطح زمین سرد می‌شوند. سپس به صورت جامد در آمده و در میان سنگ ها جای می‌گیرند.
همانطور که گفته شد مبدا اکثر فلزات، هسته زمین است که دارای حرارتی معادل 200 تا 400 درجه فارنهایت (معادل 93 تا 204 درجه سلسیوس) می‌باشد؛ بنابراین به طور کامل مذاب است. از آنجا که هر عنصری حتی اگر محیط اولیه خود را ترک کند، ویژگی های آن محیط را حفظ می‌کند، اگر به صورت جامد هم در آید در صورت ایجاد شرایط، امکان ذوب مجدد را دارد!
در ادامه فلز نقره را بیشتر شرح می‌دهیم.
نقره از چه سنگ‌هایی بدست می‌آید؟
شاید گمان کنید که نقره، یک سنگ یا فلز مجزا مانند طلا باشد اما اینگونه نیست! این فلز همانند گروه خونی O می‌باشد که خود را با بقیه کانی‌ها منطبق کرده و در آنها حل می شود. نقره در بسیاری از فلزات مانند سرب و مس یافت می‌شود. حتی در معادن طلا، روی و نیکل هم درصدی نقره وجود دارد. به صورتی که زمان ذوب شدن فلز اصلی، امکان جدا سازی فلز نقره فراهم می‌شود.
تاریخچه کشف فلز نقره
همانطور که می‌دانید، فلزات نقش بسیار مهمی در پیشرفت بشر داشته اند به طوری که مقطع مهمی از تمدن سازی بشر در تاریخ را با نام عصر برنز یا آهن می شناسند. آهن اولین فلزی است که انسان بعد از کشف آتش، آن را کشف و استفاده کرد. سپس طلا که رنگی متفاوت و جذاب داشت و بر خلاف آهن، با اکسیژن واکنش نمی‌داد، کشف شد اما به دلیل اینکه بسیار کمیاب بوده و به سختی یافت می‌شد، مورد توجه قدرتمندان واقع شده و فلزی بسیار ارزشمند عنوان گرفت.
به طور کلی محل دقیقی برای کشف نقره ثبت نشده است اما به احتمال زیاد از آنجایی که بین النهرین (خاورمیانه امروزی) اولین منطقه تمدن سازی بشر بوده است، اکثر فلزات و کشف‌های اولیه در همین نواحی بوده اند. بر اساس یافته‌های باستان شناسی، اولین استخراج شی نقره، تقریباً بیش از 5 هزار سال پیش در ترکیه امروزی بوده است که احتمالاً تمدن‌های عبری و آشوری از آن استفاده می‌کردند. در مدت زمان کوتاهی پس از کشف طلا، هنگام ذوب این فلز، مقادیری فلز دیگر کشف شد که نام آن را نقره گذاشتند. از آن پس این فلز در صنایع گوناگون و وسایل مختلفی مورد استفاده قرار گرفت تا اینکه امروزه شاهد کاربرد های گوناگون آن در زندگی خود هستیم. به عنوان مثال در دنیای امروز، علاوه بر اینکه نقره را در زیورآلات و محصولات مختلفی همچون انگشتر نقره می‌توانیم ببینیم، از آن برای تصویه آب، پنل های خورشیدی، ضد عفونی کننده ها و ... نیز استفاده می‌شود.
در گذشته نقره نوعی بازیافت از طلا محسوب می‌شد و رنگ جذابی نداشت. به هر حال مانند آهن اکسید نمی‌شد به همین دلیل رتبه دوم در ارزش گذاری بعد از طلا را داشت.
به دلیل ارزشمند بودن نقره، اشیای قیمتی از این جنس ساخته می‌شدند. بیشترین استفاده از اشیا یافت شده به صورت نقره در بین النهرین بوده که شامل ظروف قیمتی و جواهرات می‌شد و بدین گونه مورد استفاده قرار می‌گرفت. به طوری که بازرگانانِ بین النهرین و فنیقیه، با این اشیا دادوستد و مبادله‌های کالا به کالا انجام می‌دادند.
پس از اختراع سکه، به دلیل اینکه فلز نقره همچنان فلزی قیمتی محسوب می‌شد به عنوان سکه، البته با قیمتی کمتر از طلا مورد استفاده قرارمی‌گرفت. بزرگترین ضرب خانه‌های نقره در ترکیه امروزی، مصر، رم باستان و ایران به وجود آمدند.
امروزه به دلیل کشف کاغذ به عنوان پول رایج، دیگر از سکه نقره به عنوان پشتبانی برای داد و ستد استفاده نمی‌شود.
کاربردهای نقره
امروزه کاربرد نقره را در جواهرات و بعضی ظروف می‌توان دید. با وجودی که این فلز نسبت به بسیاری از فلزات دیگر ارزانتر است، اما هنوز جایگاهش را بعد از طلا حفظ کرده است. در ادامه انواع استفاده‌های متعدد از این فلز ارزشمند را بررسی می‌کنیم.
نقره در جواهرات
امروزه مهمترین بخش استفاده از نقره مخصوصاً در ایران، به صورت جواهرات و زیورآلات می‌باشد. این موضوع در کشور‌های مسلمان بیشتر است چرا که دین اسلام، استفاده از طلا را برای مردان منع کرده و افزون بر آن، استفاده از انگشتر نقره را تایید و سفارش کرده است و احادیث بسیاری از امامان برای استفاده از انگشتر نقره نقل شده است. در برخی از این روایات نیز، نام سنگ هایی به صورت مسقیم مورد اشاره قرار گرفته و استفاده کردن از این سنگ ها بر روی نقره، بسیار سفارش شده است. به عنوان مثال در کتب دینی مختلف، چندیدن روایت در مورد انگشتر عقیق و خواص و مزایای معنوی آن وجود دارد. تمامی این نکات و روایات در کنار هم باعث شده اند کشور های مسلمان از جمله ایران، بیشترین تولید زیورآلات نقره مخصوصاً انواع انگشتر نقره را داشته باشند.
به مرور زمان استفاده از زیور آلات نقره برای بانوان هم جذاب و مورد پسند واقع شد. بعضی از زیور آلات نقره شامل موارد زیر می‌شود:
انگشتر
دستبند
ساعت نقره
نیم ست‌های زنانه
گردنبند های زینتی
حلقه ازدواج
ظروف قیمتی
به دلیل اینکه نقره ضد باکتری است و مانند برخی فلزات در معرض رطوبت اکسیده نمی‌شود به اصطلاح زنگ نمی‌زند، هنوز هم از آن به عنوان ظرف استفاده می‌شود اما به دلیل تولید انواع ظروف از جنس‌های مختلف، ظروف نقره بیشتر جنبه تزئینی دارند.
صنعت ورزشی
از آنجایی که جایگاه نقره بعد از طلا، ارزش گذاری شده است، به همین دلیل به عنوان جایزه یا نشان در مسابقات، به نفر دوم تقدیم می‌شود. این جوایز می‌تواند به صورت مدال، جام یا حتی توپ نقره‌ای باشد.
عکاسی و تصاویر
نقره‌های برمید و یدید به دلیل حساس بودن در برابر نور، در تاریخ عکاسی بسیار پرکاربرد بوده‌اند. امروزه با وجود عکاسی دیجیتال، هنوز هم از نمک‌های نقره برای تولید تصاویر باکیفیت استفاده می‌شود. استفاده از نقره در عکاسی سرقت اثر هنری را بسیار سخت می‌کند.
صنعت تولیدی
از این فلز به صورت ذوب برای لحیم کاری قطعات و در تراشه‌های RFID برای ردیابی محصولات پست شده استفاده می‌شود. دیگر موارد کاربرد آن در صنعت شامل موارد زیر می‌شود:
- تراشه‌های LED
- راکتور‌های هسته ای
- باتری‌ها
- صفحه نمایش‌های لمسی
- مواد نگهدارنده در چوب
- دندانپزشکی
مزایای کانی نقره
فلزی ماندگار:
نقره یکی از فلزات غیر اکسید و تغییر رنگ می‌باشد که می‌تواند ماندگاری بالایی داشته باشد.
خواص ضد باکتری:
همانطور که گفته شد، نقره پس از اینکه به سطح زمین می رسد با نمک موجود در پوسته حل می‌شود؛ می‌دانید که نمک، یکی از عناصر ضد باکتری می‌باشد بنابراین نقره هم خاصیت ضد باکتری دارد.
در گذشته دهقانان روسی با نقره آب را تازه نگه می‌داشتند! آنها سکه‌های نقره را در آب انبارها و کوزه‌ها می‌ریختند تا مانع بوی نامطبوع آب شود. هرودوت، مورخ یونانی، گاری‌های آبی را که پادشاهان ایران باستان به جنگ می‌بردند توصیف کرد که در آنها آب رودخانه‌ها را برای استفاده، ابتدا جوشانده شده و سپس در تنگ یا قمقمه‌های از جنس نقره نگهداری می‌شد.
تاثیر ضد باکتری بودن نقره به صورت سطحی بر روی آب است نه بصورت خوراکی یا تاثیر بر روی روان. به عنوان مثال برخی از فیلترهای تصفیه آب امروزه حاوی مقادیر کمی‌اکسید نقره برای جلوگیری از آلودگی باکتریایی داخل فیلتر هستند.
فلزی برای سرمایه گذاری:
نقره جزء فلزات قیمتی و با ارزش برای سرمایه گذاری محسوب می‌شود. برای این منظور می‌توانید محصولات مختلفی از نقره همچون انگشتر نقره را خریداری کرده و آنها را برای خود نگهداری کنید. از آنجا که پیش بینی های جهانی بر این مبنا است که نقره در آینده از ارزش بالایی برخوردار خواهد بود، این نوع از سرمایه گذاری می‌تواند برای شما سود زیادی را به دنبال داشته باشد.
خواص درمانی نقره:
قبل از کشف آنتی باکتری‌ها، از قطره بینی نیترات کلوئید (که از ذره‌های ریز یک ماده که در مادهٔ دیگر پخش شده‌است، به وجود می‌آید) جهت مبارزه با عفونت‌ها، استفاده می‌کردند. این قطره برای عفونت‌های نسبتاً کم، مفید است و هنوز هم برای عفونت چشم نوزادان استفاده می‌شود. همینطور امروزه در کرم ها هم از ذرات ریز نانو شده نقره استفاده می شود. البته این موضوع بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد.
در تاثیرات روانی نقره بسیار اغراق شده است به صورتی که بیماری های روانی را درمان می‌کند. این موضوع از لحاظ علمی بی اعتبار است. تنها مدرک یافت شده وجود نمک در نقره می‌باشد که ضد باکتری بودن آن، مورد تائید است.
مضرات نقره
مضرات نقره فقط خوراکی می باشد. درست است که نقره برای درمان برخی عفونت‌ها مورد استفاده قرار می گیرد، اما برای عفونت‌های زیاد، نیاز به مدت زمان استفاده بیشتر است. این عمل در گذشته اتفاق افتاد و پس از مدتی منجر به ایجاد بیماری به نام آرژیریا شد.
همانطور که گفته شد، نقره فلزی است که قابلیت حل شدن دارد، به همین دلیل اگر آن را ریز کنند به صورت کلوئید یا نانو ذره باشد، در بدن انسان هم حل می‌شود، به این صورت که وارد سلول‌های بدن شده و پوست و اجزا مختلف بدن را آلوده به نقره می‌کند که منجر به تغییر رنگ آنها می‌شود. اگر مصرف خوراکی آن ادامه داشته باشد تمام بدن را درگیر می‌کند. علاوه بر این کم بینایی، درد‌های معده، مشکلات کبدی و ... را به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل مصرف خوراکی آن ممنوع شده است امروزه فروش محصولات نقره کلوئیدی بدون نسخه، که ادعای سلامتی دارند هم ممنوع است.
شخصی که مصرف خود سرانه مصرف این قطره را تا چند سال ادامه داد، پاول کاراسون بود که در نهایت با مسمومیت نقره درگذشت. هنوز هم برخی تولیدکنندگان همچنان با فروش محصولات خود به عنوان مکمل‌های غذایی بدون مدرک و برچسب روی محصول، قانون را زیر پا می‌گذارند.
